zonnen

zonnen: 10 praktische tips & nuttige informatie

1

Bruin worden

Iedereen wil een lekker bruin kleurtje, maar te veel zon is niet goed voor de huid. Naast het insmeren van de huid met de juiste factor zijn er nog meer zaken van belang. Daarom een aantal belangrijke tips voor als je gaat zonnen.

Om te begrijpen dat zonnen schadelijk kan zijn is het nodig hierover meer uitleg te geven. Zonlicht is een mengeling van straling van diverse golflengtes. Het ultraviolet wordt UV genoemd. Het zonlicht is de UV-straling die door de ozonlaag heen naar de aarde straalt. De hoeveelheid straling die we krijgen, hangt niet af van de temperatuur maar van de afstand die de straling door de dampkring moet afleggen. Hoog in de bergen is de straling hoger dan de straling op zeeniveau.

Er zijn drie soorten UV-straling:

UV-A stralen

Deze stralen dringen door in onze huid. Ze worden bijna niet tegengehouden door de ozonlaag. 

UV-B stralen

Dit zijn de meest geliefde stralen van de zon. Ze geven een natuurlijke bescherming tegen de zon door verkleuring en verdikking (bruin worden) van de huid. 

UV-C stralen

Deze stralen bereiken de aarde niet. Ze kunnen niet door de ozonlaag komen.

De kracht van de zon wordt uitgedrukt in de UV-index. In Nederland kan de UV-index uiteenlopen van 1 tot en met 10. In landen die dicht bij de evenaar liggen, en waar veel bergen zijn, kan een (veel) hogere UV-index voorkomen. Hou deze UV index in de gaten als je wilt zonnen. Tussen eind april en eind september is de UV-index te vinden op teletekst 708 of de website van de KNMI.

Huidtypen

De natuur heeft voor verschillende huidtypes gezorgd. Niet ieder huidtype is even gevoelig voor zonlicht. Over het algemeen wordt onderscheid gemaakt tussen vier huidtypen:

Huidtype 1

Dit huidtype kenmerkt zich door een zeer lichte huid, (licht)blonde of rossige haren, eventueel met sproeten en vaak blauwe ogen. Dit huidtype heeft weinig pigment en verbrandt snel. Deze huid wordt niet of nauwelijks bruin.

Huidtype 2

Dit huidtype kenmerkt zich door een lichte huid, blond haar en lichte ogen (bijvoorbeeld groen, grijs, blauw). Deze huid verbrandt snel, maar wordt wel langzaam bruin. 

Huidtype 3

De haarkleur van dit huidtype is donker tot bruin. De ogen zijn donker gekleurd. De huid verbrandt niet snel en kleurt makkelijk bruin. 

Huidtype 4

De huid is getint, het haar is donker van kleur en de ogen zijn donker. Deze huid verbrandt niet of nauwelijks en bruint zeer snel en goed.

Bijt je niet vast in bovenvermeld schema. Het kan best zijn dat je een zwarte haarkleur hebt maar een melkwitte huid. Je weet zelf vaak het beste of jouw huid zongevoelig is, snel verbrandt of verkleurt. Je conditie van je huid, de tijd van het jaar en uiteraard de weersomstandigheden zijn bepalend voor de reactie van je huid op het zonlicht.

Een ander huidtype is de kinderhuid. Deze is extra gevoelig voor de zon. De volwassen huid heeft een laag van dode huidcellen die een extra bescherming bieden tegen de straling van de zon. Bij baby’s ontbreekt deze zogenaamde hoornlaag. Deze laag vormt zich pas in een aantal jaren. Pas als het kind vier jaar oud is, heeft het een hoornlaag die de huid iets meer beschermd. Kinderen vormen daarbij bijna geen melanine onder invloed van de zon. Er ontstaat daarom weinig pigment om voldoende bescherming tegen de zon op te bouwen. Stel kleine kinderen daarom niet te lang bloot aan UV-straling. Zorg voor extra bescherming door ze in de schaduw te laten spelen. Laat ze in de zon met een zonnehoedje of petje spelen. Gebruik een zonnebrandcrème met een hoog beschermingsfactor speciaal voor kinderen.

Kinderen

Kinderen spelen graag buiten. Ze gaan zo op in het spel, dat ze niet merken dat ze onbewust lang worden blootgesteld aan de zon. Het is belangrijk je kinderen goed te beschermen tegen teveel zon.

Houdt kinderen onder de 12 maanden het liefst helemaal uit de zon. Kies voor je kind een zonnebrandcrème met een beschermingsfactor (SPF) van tenminste 20, maar liever hoger. Smeer je kind goed in, bij voorbaat al een half uur voordat het naar buiten gaat. Herhaal dat insmeren iedere twee uur, ook al is het product dat je gebruikt waterproof.  Tussen 12.00 en 15.00 uur moet je je kind echt uit de zon halen. Laat kinderen niet de hele tijd in hun blootje lopen in de zon, maar geef ze een ruim T-shirt. De hoofdjes moeten ook altijd beschermd worden. Dit kan met een petje of zonnehoedje.

Ga zelf ook smeren. Kinderen kijken naar de ouders. Geef ze het goede voorbeeld door zelf ook voorzichtig met de zon om te gaan.

Smeren maar

Wees zuinig op je huid. Het is erg belangrijk om je huid te beschermen tegen teveel UV straling. Dat doe je met een goede zonnebrandcrème. Teveel zon veroorzaakt vroegtijdige huidveroudering en teveel UV-B straling veroorzaakt verbranding. Bedenk dat UV-A en UV-B een belangrijke rol spelen bij het risico van huidkanker. Daarom is het dus belangrijk je huid te beschermen tegen deze straling. Gebruik een zonnebrandcrème die is aangepast op jouw huidtype. Via internet vind je verschillende sites waar je een test kunt doen zodat je een voor jouw geschikte crème kunt vinden. De zonnebrandcrème moet passen bij de omstandigheden (plaats en tijd) waarin je verkeert.

Breng de zonnebrandcrème op tijd aan, dus minimaal een half uur voordat je de zon ingaat en smeer royaal. Herhaal het regelmatig. Een richtlijn is om de twee uur smeren. Denk om de tijd dat je in de zon vertoeft. De tijd dat je in de zon kunt zitten, verschilt per persoon. De lichte huidtypes (zie tip 1) kunnen slechts een paar minuten in de zon. Het is echt onverstandig en onverantwoord om de hele dag in de zon te liggen. Op het etiket van alle zonnebrandcrèmes staan de zogenaamde SPF-factor (Sun Protection Factor) vermeld. Dit is de mate waarin het product je beschermt tegen de UV-B straling. Deze beschermingsfactor is universeel en geldt dus voor alle merken of substanties die er van zonnebrandcrèmes ter wereld beschikbaar zijn.

Omdat de huid van het gezicht anders is dan de rest van het lichaam heeft het een speciale behandeling nodig wanneer je in de zon gaat. Er zijn bijvoorbeeld speciale zonnebrandcrèmes te koop voor het gezicht zodat deze beschermd is, maar niet te vet wordt of verstopt raakt. Daarnaast is het nodig dat je je lippen goed insmeert met een balsem met beschermingsfactor. De huid is hier namelijk erg dun en droogt snel uit.

Ook je ogen moeten beschermd worden. Niet tegen verbranding maar tegen het licht. Kijk daarom nooit direct in de zon en zet een goede zonnebril met UV-filter op.

Zonneallergie

In de zomer krijgen veel mensen last van zonneallergie. Al zitten ze maar even in de zon: al snel ontstaan er jeukende rode bultjes, blaasjes, schilfers en vlekken op lichaamsdelen die zijn blootgesteld aan de zon. Wanneer je een paar dagen uit de zon blijft, verdwijnen deze klachten weer. Dan weet je dat je te maken hebt met zonneallergie. Weet je eenmaal dat je huid gevoelig is voor zonneallergie, dan is het verstandig om voorzichtig met de zon om te gaan. Kun je niet uit de zon blijven, dan moet je gebruik maken van een goede sunblock. Ook zijn er medicijnen verkrijgbaar die behulpzaam kunnen zijn bij het zoveel mogelijk beschermen van de huid tegen zonneallergie. Het is raadzaam deze middelen bij de hand te hebben als de zon weer gaat schijnen of als je op vakantie gaat. Voorkomen is altijd nog beter dan genezen.

Soms kan de huid allergisch reageren op ingrediënten waaruit een zonnebrandcrème is samengesteld. Je komt hier alleen achter door verschillende soorten te proberen. Ook cosmetica kan onder invloed van de zon allergische reacties geven. Als je gaat zonnebaden is het verstandig om geen cosmetica te gebruiken (zoals oogschaduw, lippenstift, deodorant, parfum, en dergelijke).

Gebruik je medicijnen? Medicijnen kunnen ook in combinatie met de zon een heftige allergische reactie veroorzaken. Een dergelijke reactie kan zich uiten in een (stevige) zonnebrand, blaasjes, eczeem en dergelijke.

Niet direct in de zon

Ook al zit je niet direct in de zon, toch kun je verbranden. Zorg er dus voor dat je bij indirect zonlicht onder de parasol ook ingesmeerd bent of eventueel voldoende bedekkende kleding aanhebt. Ook bij bewolking doe je er goed aan een zonnebrandcrème aan te brengen. De bewolking houdt de UV-straling van de zon namelijk niet voldoende tegen. Zorg er dus in de zomer te allen tijde voor dat je voldoende bescherming hebt.
Vermijd de zon tussen 11.00 en 15.00 uur en ga dan ook niet zonnebaden. Helemaal gevaarlijk is het wanneer je in slaap dommelt. Je kunt beter tijdens deze uurtjes een siësta in de schaduw houden.

Bouw je zonne-uren langzaam op. Zo laat je je huid aan de zon wennen. Sla eens een zonnedag over. Zo geef je je huid de tijd om te herstellen. Kijk vooral naar je eigen huid en niet naar de huid van vrienden. Je vrienden kunnen misschien langer in de zon blijven als jij een licht huidtype hebt.

Laat je niet overhalen langer in de zon te vertoeven dan jij prettig vindt. Denk erom dat je ’s avonds zo rood als een gekookte kreeft bent en alles aan je lichaam pijn doet. Luister goed naar je lichaam tijdens het zonnebaden. Als je je niet zo prettig meer voelt in de zon, dan wordt het hoog tijd om verkoeling en schaduw op te zoeken.

Ook donkere huidtypen doen er verstandig van de zonne-uren langzaam op te bouwen. Ter bescherming van de donkere huid is een zonnebrandcrème eveneens aanbevolen. Ook de donkere huid moet namelijk wennen aan de UV-straling en hier tegen beschermd worden. Om die reden bestaan er ook verschillende zonneproducten voor de donkere huid.

Alcohol

De meeste mensen denken dat je sneller dronken raakt als je alcohol in de zon consumeert. Hier is echte nog nooit wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Wel bekend is dat door warmte de bloedtoevoer in de bloedvaten toeneemt. De alcohol komt zo sneller via het spijsverteringstelsel in het bloed terecht, en zal sneller verspreid worden door het lichaam. Op deze manier zullen de hersenen de alcohol sneller opnemen en is het effect van een borrel sneller voelbaar.

Een glas koud bier is niet de reden dat je dronken wordt, het is de hoeveelheid alcohol die je nuttigt. Zorg dat je met mate alcoholische dranken drinkt. Veel alcohol drinken betekent dat je veel naar het toilet moet. Alcohol drijft namelijk vocht af. Het vochtverlies is de reden waarom alcohol en zon geen goede combinatie is. Het vochtverlies zorgt ervoor dat het lichaam niet voldoende kan zweten. Als het lichaam niet voldoende kan zweten, kan het lichaam de lichaamstemperatuur niet goed meer regelen. Het zweten zorgt ervoor dat het lichaam af kan koelen. Omdat het lichaam niet zweet, en dus niet kan afkoelen, raakt het oververhit. Een oververhit lichaam kan leiden tot hitteslag. Voor uitgebreide informatie over een hitteslag lees je de volgende tip.

Drink wel voldoende water, of ander vocht waar geen alcohol in zit. Veel drinken in de zon blijft belangrijk, maar dan wel zonder alcohol.

Zonnebrand voorkomen

Deze 10-tips staan al bol van tips om zonnebrand te voorkomen. We zetten alles nog even beknopt op een rijtje:
  • Zorg dat je huid goed beschermd is. Gebruik hiervoor een zonnebrandcrème met een goede op jouw huid afgestemde beschermingsfactor (SPF). 
  • Ga niet de zon in tussen 11.00 en 15.00 uur. De zon schijnt dan op zijn felst. Vermijd het nemen van een zogenaamd zonnebad  tijdens deze uren. 
  • Laat de huid geleidelijk aan de zon wennen en sla eens een dagje zonnen over. Zo komt de huid weer even tot rust. 
  • Let op de UV-index. Deze is te raadplegen op teletekst 708 of op de website van het KNMI. 
  • Draag bij felle zon een pet met een zonneklep of een zonnehoed. Bescherm de ogen met een goede zonnebril (met UV-filter). 
  • In de zomer bieden parasols of bewolking amper bescherming tegen de UV-straling van de zomerzon. Gebruik in de zomer altijd bescherming in de vorm van een zonnebrandcrème. 
  • Vermijdt het drinken van (veel) alcohol. Drink wel voldoende andere dranken. Zorg dat je niet uitdroogt. 
  • Gebruik geen cosmetica als je wilt zonnen. De kans op allergische reacties is groot. 
  • Als je bruin bent is het nog steeds belangrijk je huid te beschermen tegen de schadelijke UV-straling van de zon. Blijf een goede, op je huid afgestemde zonnebrandcrème gebruiken.

Zonnesteek of hitteslag

Een hitteslag ontstaat als de lichaamstemperatuur te hoog wordt. Dat kan gebeuren als je bijvoorbeeld door te zweten meer vocht verliest dan je binnenkrijgt. Zweten doet je lichaam automatisch om de temperatuur voldoende laag te houden. Door te zweten laat je het lichaam als het ware afkoelen. Als het lichaam niet voldoende kan transpireren, raakt het oververhit. Het niet kunnen zweten kan bijvoorbeeld komen omdat je te weinig drinkt. Het kan zijn dat de lichamelijke inspanning teveel is in verhouding met de warmte. Het kan ook gebeuren dat de omgeving te vochtig is (bijvoorbeeld bij een subtropisch klimaat), waardoor het lichaam het zweet niet kan verdampen, met als gevolg dat de lichaamstemperatuur te hoog oploopt. Een hitteslag lijkt wat op de zonnesteek. Men krijgt hoofdpijn, wordt erg moe, kan gaan overgeven, rillerig worden, en er kunnen ademhaling- en hartproblemen optreden. Een hitteslag voormom je door genoeg te drinken (geen alcohol!) en op tijd rust te zoeken in de schaduw. Let vooral op kinderen en oudere mensen. Zij hebben eerder last van de warmte dan anderen.

Een zonnesteek kun je oplopen door een langdurig verblijf in de zon. Ook lichamelijke arbeid in de zon kan de boosdoener zijn. Vooral als de zon in de nek heeft geschenen. Je herkent een zonnesteek aan verwardheid, plotselinge spierzwakte, hoofdpijn en een algemeen hittegevoel. Iemand die een zonnesteek oploopt heeft een versnelde polsslag en kan erg agressief worden. Een zonnesteek kan leiden tot een epileptische aanval en uiteindelijk kan men zelfs met een zonnesteek in coma raken. Vaak is de zonnesteek het gevolg van zout en vochtverlies. Een zonnesteek kan goed voorkomen worden, door op tijd de schaduw op te zoeken. Draag een hoed of pet met een zonneklep. Drink voldoende.

Gebeurt het in je omgeving dat iemand een zonnesteek of hitteslag heeft opgelopen? Leg de persoon half zittend in de schaduw neer. Maak knellende kleding los. Zorg voor afkoeling door natte doeken op het hoofd te leggen. Laat de patiënt veel drinken. Waarschuw direct een arts.

Zonnebrand

De valkuil wat zonnebrand betreft, is dat men pas denkt dat men verbrand is als de huid rood wordt en pijn gaat doen. Maar dat komt pas veel later. De huid is namelijk al verbrand als deze 8 tot 24 uur na het zonnen lichtrood kleurt. Zongevoelige types herkennen het wel. De huid begint pas ’s avonds of tijdens of na het douchen rood te kleuren en zeer te doen.

Na het zonnen is de huid erg gevoelig. Douche daarom na het zonnen voorzichtig en gebruik liever geen zeep. De zeep kan irriterend zijn en gaan prikken op de huid. Een aftersun kalmeert. Er zijn bij de drogist of apotheek verschillende soorten aftersun producten te koop. Er zijn er ook bij met een extra verzachtende en kalmerende werking voor de zonverbrande huid. Een heerlijk ouderwets, maar absoluut doeltreffend middeltje is de huid te beleggen met plakjes komkommer. Een sterk verbrande huid moet echt tot rust komen en kan afgekoeld worden met natte kompressen. Soms helpt een paracetamol tegen de erge pijn. Meestal verbrandt men niet al te zwaar en gaat het om lichte verbrandingen. In dat geval wordt de huid rood en pijnlijk. Er kunnen ook blaren verschijnen. De huid zal een paar dagen later vervellen.

Langdurige blootstelling aan UV-straling kan echter een ernstige verbranding veroorzaken. Dan worden dieper liggende weefsels beschadigd. De blaren zijn groter en de pijn kan zeer hevig zijn. Door de huid vaak en veel aan de zon bloot te stellen kan een rimpelige leerachtige huid teweegbrengen. De huid veroudert namelijk sneller bij veel zonlicht.

Heb je last van verbranding die gepaard gaat met rillingen, blaren, hoofdpijn en koorts of hartkloppingen dan dien je direct een arts te raadplegen. Ook als je last hebt van een zonneallergie.

Tips & Reacties

  • Gevoelige plekken extra insmeren

    Smeer de gevoelige plekjes op je lijf extra goed in, zoals de achterkant van je knieen, je voeten en je nek. Lig niet de hele tijd onder de zon, speel een potje Beachvolleybal. Beweeg je tussen het zonnen door. Wordt je nog mooier bruin van!
    Tip van K. op 31 mei 2009

Deel je eigen tip over zonnen

En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!